Barmsijzen en nog eens barmsijzen!

Elk najaar is het weer een verrassing of we nog een invasie van noordelijke soorten krijgen, zou het bijvoorbeeld eindelijk weer eens een notenkrakerwinter gaan worden? Helaas blijkt dat dit jaar weer niet te gebeuren, maar in genoeg andere soorten zit wel beweging. Zo komen veel grote kruisbekken, kruisbekken en ook opvallend veel appelvinken door dit najaar, maar nog meer! Vanaf november worden in Litouwen plotseling veel grote barmsijzen gevangen, tot wel over 500 op een dag, daar zit dus beweging in! Inderdaad duurt het niet veel langer dan een week voordat de eerste groepjes in Nederland worden gemeld en worden gevangen. Ondertussen zitten er al heel veel grote barmsijzen, die vermoedelijk door voedseltekort in Scandinavië naar het zuiden zijn getrokken.

Voor vandaag had ik eigenlijk gewoon weer een dag op IJsselmonde in m'n hoofd, maar dan om ergens grote barmsijzen te vinden. Gisteren vroeg Vincent van de Spek echter of ik kwam ringen, want met een grote barmsijzen kan het aardig losgaan op de ringbaan. De soort reageert fantastisch op geluid en hele groepen willen wel het net in vliegen. Dan is genoeg mankracht cruciaal. Een auto heb ik niet, maar gelukkig kan ik met Dave van de Spoel vanochtend in alle vroegte afreizen richting VRS Meijendel. Aangezien het de afgelopen dagen nogal onstuimig weer was, zijn niet veel barmsijzen gevangen. Toch hadden ze gisteren nog ruim zestig barmsijzen, maar wie weet wat vandaag het net in gaat vliegen met relatief mooi weer. De verwachting zijn hoog gespannen!

Om zeven uur lopen we de ringbaan op, waar gelijk de netten uitgeschoven moeten worden. De netten zijn zelfs aangevroren, dat is wel even geleden dat het zo koud was! Rond acht uur staat alles klaar en kunnen we los, maar een houtsnip lukt helaas in de schemer niet. Een soort die nog wel op m'n wenslijstje staat... Twee uilen zien we nog wel hoog overvliegen, vermoedelijk veld- of ransuilen, maar meer dan een silheout zien we niet.

Het eerste rondje is altijd goed voor lijsters, zo ook vandaag. Naast wat goudhaantjes, merels en een zanglijster hangt er nu ook een kramsvogel bij. Een schitterende soort die voor mij nog nieuw is op de ringbaan, leuk! Met nieuwe soorten is het altijd weer leuk om te kijken hoe die op de juist leeftijd gebracht moet worden, maar met kramsvogels gaat het net als met alle lijsters om een contrast in de grote dekveren, waarbij jonge veren en volwassen veren een contrast vormen.

Merel vrouw

Kramsvogel

Voordat we het tweede rondje lopen hebben we de eerste groepjes barmsijzen al over zien trekken, maar die leken weinig aanstalten te maken om te landen. Desalniettemin hangt gelukkig een netje aardig vol met grote barmsijzen, prachtig! Een kleine barmsijs die ertussen hangt is gelijk anders, dat blijkt over het algemeen niet zo lastig te zijn. Desalniettemin zijn er twee exemplaren waar we geen soortnaam aan durven plakken, zo is het dan ook wel weer. De overlap is er dus wel degelijk, maar de uiterste lijken niet eens op elkaar... Qua formaat niet, maar ook de kleurtint is totaal verschillend.

Grote barmsijs

Kleine barmsijs

Dat maakt de kwestie van deze (onder)soorten natuurlijk lastig, aangezien de verspreiding van de grote en kleine barmsijs aanzienlijk verschilt. De kleine barmsijs is namelijk een broedvogel van veel gematigdere streken en broedt ook in Nederland, terwijl de grote barmsijs een broedvogel is van het arctisch gebied.

Kleine (links) en grote barmsijs

De variatie binnen grote barmsijs is echter ook groot, waardoor het wel echt lastig blijkt te zijn om een eventuele witstuitbarmsijs te determineren. Sommige stuitjes zijn echt behoorlijk wit en ook de onderstaartdekveren kunnen bij grote barmsijs zo goed als ongestreept zijn. Twee kenmerken die normaal goed passen op witstuitbarmsijzen, maar die ook de complexiteit van deze soorten laat zien...

Op het oog bijna witte onderstaartdekveren

Lichte stuit

Wat betreft de leeftijd is het vrij eenduidig. Net zoals met veel soorten is dat namelijk goed te bepalen aan de hand van de puntigheid van de staartpennen. De jonge vogels hebben puntige, verse staartpennen, terwijl bij de oudere de staartpunten zijn gesleten en dus meer afgerond zijn. Tevens is ook bij de jonge barmsijzen een ruicontrast te zien in de grote dekveren, waarbij de 'jonge' veren korter en anders gekleurd zijn dan de volwassen veren.

Adult grote barmsijs (ronde staartpennen)

1kj kleine barmsijs (puntige staartpennen)

Het verschil tussen man en vrouw is er dan ook nog, maar bij de oude vogels is dat wel erg duidelijk. Sommige fel gekleurde mannetjes zijn echt schitterend, waarbij het roze ook op de stuit en een groot deel van de flanken te vinden is. Wat een leuke beestjes in de hand!

Adult vrouw grote barmsijs

Mooi gekleurde mannetje grote barmsijs

Uiteindelijk blijven Dave en ik tot half twee hangen, wat ons totaal ruim tachtig grote en enkele kleine barmsijzen opleverd. Een erg mooi aantal, maar helemaal los is het qua aantallen niet gegaan. Desalniettemin hoor je ons natuurlijk niet klagen, of het moest zijn om de boomleeuwerik die onder het slagnet vandaan wist te ontsnappen door een mankementje. Dat hoort er ook bij...

Grote barmsijs, de mooiste...

Voor de totalen zie hier. 

Rond een uur of half drie zijn we weer op IJsselmonde, dus dat is mooi op tijd om nog even grote barmsijs op de IJsselmondejaarlijst toe te voegen. Afgelopen zondag werd een prachtige groep van 70 exemplaren gevonden bij de Wevershoek in Barendrecht, maar door drukte kon ik daar van de week helaas niet gaan kijken. Nu gelukkig nog wel, zodat ik met Dave een rondje ga lopen in de hoop op de barmsijzen. Als we echter overal in het bosje zijn geweest hebben we niet meer dan een dodaars, ijsvogel, appelvink, grote gele kwikstaart en een vuurgoudhaan, en lijken de putters, sijzen en barmsijzen het af te laten weten. 

Wanneer we net de terugweg aanvangen hoor ik echter opeens barmsijzen aankomen, en niet veel later landen twee grote barmsijzen voor ons in wat elzen. Ze laten zich erg fraai zien, gaaf! Ondanks dat ik de hele ochtend niks anders zag dan grote barmsijzen is dit toch weer heel anders, terwijl het dezelfde soort is. Het is dan ook pas mijn 9de waarneming van deze soort op IJsselmonde en nummer 206 voor de IJsselmonde jaarlijst! 

Wevershoek

Aangezien het nog licht genoeg is lopen we ook nog even in de Crezéepolder, maar daar blijkt het op wat rietgorzen, watersnippen, veldleeuweriken, kemphanen, witgat en de gebruikelijke eendensoorten na rustig. Al met al echter een prachtig barmsijsdagje gehad!