September 2025

In september heb ik lekker veel in de regio gevolgd vooral. Kieviten aflezen was altijd een lonende bezigheid in de Crezéepolder, waar nog steeds honderden kieviten pleisterden. In de groep zaten altijd wel vogels die ik in de regio heb geringd, dus altijd leuk en vooral ook nuttig om daar de tijd voor te nemen. Dat leverde ook met regelmaat geringde meeuwen en een enkele lepelaar op, en 27 september heel verrassend een geringde reuzenstern! Reuzenstern is sowieso nog steeds een zeldzaamheid op IJsselmonde, ook al is het sinds de aanleg van de Crezéepolder wel een meer dan jaarlijkse gast geworden op IJsselmonde. Het exemplaar was als nestjong op 10 juni 2022 in Zweden geringd, het land waar volgens mij de meeste geringde reuzensterns vandaan komen.

Reuzenstern

In de regio vogelen is in september natuurlijk altijd leuk. Paapjes hangen weer rond en ook andere najaarsvogels druppelen binnen. Vanwege de droge zomermaanden viel het aantal plekken met watersnippen en dus in potentie ook bokjes tegen, maar tegen het einde van de maand heb ik toch het eerste bokje te pakken! Tijdens het zoeken naar bokjes voor ringonderzoek stuit ik ook verrassend genoeg op een porseleinhoen die in een nat rietlandje loopt. Erg leuk en uiteindelijk toch wel een soort waar ik jaarlijks een keer tegen aanloop op IJsselmonde. Ook een groepje overvliegende kruisbekken en een overvliegende wespendief waren nog noemenswaardig op het eiland, net zoals ook de eerste koperwiek altijd weer leuk is om binnen te horen komen! 

Bokje

Porseleinhoen

Wespendief

Paapje

Naast wat vogeluurtjes op IJsselmonde, heb ik met Daan van Braak nog drie gerichte pogingen ondernomen om op de Tweede Maasvlakte te zoeken naar Siberische sprinkhaanzanger. De strook met helm en duindoorns is toch wel in potentie één van de beste plekken voor deze soort in Nederland, maar daar wordt gewoonweg te weinig voor gevogeld. Met drie keer twee uurtjes zoeken kom je best wel een eind, maar het heeft niet een zeldzaamheid opgeleverd. Desalniettemin was het wel elke keer spannend en leuk met soorten als tjiftjaf, fitis en gekraagde roodstaart in het helm, en zowaar ook een normale sprinkhaanzanger! 

De meest memorabele dag dit jaar op de Maasvlakte was echter wel 16 september. Een dag met een stevige westenwind (7bft), die ook vooraf ging door een dag met een stevige zuidwestenwind. Eenmaal op de Maasvlakte bleken de noordse pijlstormvogels echt goed te vliegen, en zagen we in vier uurtjes 45 exemplaren! Ook kwamen nog 18 grauwe pijlstormvogels langs, terwijl de jagers het volledig af lieten weten. Het absolute hoogtepunt van een kort ochtendje over zee kijken was wel de vale pijlstormvogel, die rond kwart over 9 op korte afstand schitterend langs kwam! Heel fraai en voor mij wel de waarneming van het najaar. Het was pas mijn tweede na 8 jaar geleden een vogel op dezelfde plek, maar met veel slechter licht. 

Noordse pijlstormvogel

De meeste optimistische poging was overigens op 18 september. De dag ervoor was de eerste Tennessee zanger voor Nederland gevangen op de ringbaan van Vlieland. Ondanks dat het op een ringbaan was, had ik toch wel zin om een poging te wagen. Een dag na de vangst is de vogel natuurlijk telbaar, en met een Amerikaanse zanger zou er misschien wel een poging te wagen zijn? Zeker als de vogel wellicht weer teruggevangen zou worden? Zo gezegd op de 18e met Leon Boon richting Vlieland te gaan, waar we tot onze verrassing echt de enige waren die het gokje wilde wagen... Op Vlieland was bij de fietsverhuur ook een stormloop verwacht, maar dat viel daar dus nogal tegen. Uiteindelijk hebben we een aantal uren tevergeefs op en rondom de ringbaan gezocht, het viel natuurlijk te proberen! We zijn in ieder geval de enige vogelaars die een Tennessee zanger in Nederland hebben gedipt, dat is ook wel wat waard... 

Vlieland

Corsica 27 augustus t/m 9 september

Van 27 augustus tot 9 september zijn we twee weekjes op Corscia geweest. Weer eens een wat andere vakantiebestemming dan de voorgaande jaren, met het idee van iets meer zon. Om de hitte ook weer wat te mijden dan wel weer wat laat in het seizoen, en dat is goed bevallen! De heen en terugreis ging door Frankrijk, wat op het gebied van vogels behoorlijk saai was. De rit leverde niet meer op dan een zomertortel en hop, en bij een korte tussenstop nog kuifleeuwerik en kleine zwartkop. Grappig was wel dat op zes uur rijden, Midden-Frankrijk dus, er tijdens de avond vooral zuidelijke sprinkhaansoorten waren te horen die hier net voet aan de grond krijgen: spoorkrekel, boomkrekel, zuidelijke sikkelsprinkhaan en grote spitskop. Soorten die echt bezig zijn met een opmars naar het noorden. Vanaf de boot naar Corsica vanuit Frankrijk was overigens weinig te zien, want we hadden de nachtboot.

De eerste week op Corsica zaten we in het noordelijke deel in een klein dorpje in het berglandschap van het eiland. Voor deze vakantie had ik uiteraard een lijstje met de belangrijkste doelsoorten opgesteld. Het eiland telt min of meer vier endemen: Corsicaanse boomklever, Corsicaanse citroensijs, Balearische vliegenvanger en moltoni's baardgrasmus. De laatste twee soorten hebben een iets ruimer verspreidingsgebied dan de eerste twee. Het doel was om deze soorten zo snel mogelijk te zien en verder ook lekker rond te vogelen, want er zijn nog wel wat soorten uit Zuid-Europa die nog nieuw voor mij zijn. Ooit was ik met school in Rome, wat mijn enige bezoek aan Zuid-Europa is geweest. Alleen algemene soorten als blauwe rotslijster, kleine zwartkop en Italiaanse mus stonden dus op m'n lijstje, dus er was nog veel nieuws te vinden! 

Balearische vliegenvanger was al vlot na aankomst in beeld. Deze soort bleek eigenlijk overal wel te zitten, in de dorpjes maar ook daarbuiten kwamen we ze verspreid tegen. Desalniettemin natuurlijk leuk om te zien, maar heel anders dan grauwe vliegenvangers waren ze niet, alhoewel de roep ook wel duidelijk afwijkend was. 

Balearische vliegenvanger

Kort na aankomst leverde een blik over zee ook gelijk veel scopoli's pijlstormvogels op. Erg leuk om deze grote pijlstormvogels te zien en voor mij ook een nieuwe soort. Diverse malen zat ik nog aan zee op verschillende plekken in de hoop op yelkouan pijlstormvogel, maar die lukte helaas niet. Waarschijnlijk is augustus/september precies een verkeerde periode in het jaar en zitten ze dan in een ander deel van de Middellandse zee, want waarnemingen vanaf Corsica zijn wel veel gedaan. Eenmaal waren we nog met een excursie de zee op, maar ook dat leverde geen andere zeevogels op dan scopoli's pijlstormvogels. Die lieten zich toen wel weer heel erg mooi bekijken, boven een school blauwvintonijnen. 

Scopoli's pijlstormvogel

In de eerste week was ik regelmatig in het heuvellandschap van het eiland te vinden. Het grootste deel bestaat eigenlijk uit laag bos, struwelen en struiken, met wel variatie in soorten en hoogtes. Kleine zwartkop en provencaalse grasmus bleken eigenlijk overal voor te komen, tot in de kleinste struikjes in de dorpen. Ook moltoni's baardgrasmus bleek totaal niet kieskeurig te zijn, en de ratelroepjes hoorde ik op veel verschillende plekken. Tot midden in het naaldbos. Overigens was het onderscheid voor mij met winterkoning op gehoor eigenlijk niet te doen, dus het duurde even voordat ik de eerste moltoni's baardgrasmus zag en nog veel langer voor de eerste winterkoning...

Provencaalse grasmus

Moltoni's baardgrasmus

De roepjes van de grasmussen waren een belangrijke aanwijzing, zeker ook omdat de soorten vaak met elkaar optrokken. Uiteindelijk bleek sardijnse grasmus, ook een endemische soort van de eilanden in de Middellandse zee, in mijn beleving het meest kieskeurig te zijn. Deze soort zag ik alleen in lage, dichte struwelen op berghellingen. Meestal werd ik echter eerst geattendeerd op de soort door het kenmerkende roepje, maar ze lieten zich lastig zien. Een tekortkoming waar eigenlijk alle grasmussen last van hadden, met name de kleine zwartkoppen, die waren vrijwel onzichtbaar... Als doortrekker zag ik ook nog een tuinfluiter, een doortrekker op het eiland. Zwartkop en grasmus waren daarnaast sterk in de minderheid. 

Sardijnse grasmus

Sardijnse grasmus

Over het hele eiland waren rode wouwen verder zeer algemeen. Eigenlijk overal zag ik deze schitterende roofvogels wel, alhoewel het me nog steeds niet helemaal duidelijk is waar ze op foerageren. Vermoedelijk toch veel op verkeersslachtoffers, dode zwijnen en kleine zoogdieren. In het dorpje waar we zaten waren ze ook vaak te horen, schitterend! Verder zaten er in het dorp de nodige cirlgorzen, zwarte spreeuwen (nog een nieuwe soort!), Italiaanse mussen (enige soort op Corsica) Europese kanaries en zag ik totaal twee keer een clubje rode patrijzen. 

Rode wouw

Cirlgorzen

Zwarte spreeuwen

Tijdens een bezoek aan een naaldbos vlakbij het bergplaatjes Corse, duurde het niet heel lang voordat we Corsciaanse boomklevers vonden. Ze bleken ook al behoorlijk laag op de helling te zitten, en lieten zich met wat geduld mooi bekijken! Leuke soort die ik eigenlijk verder niet meer tegenkwam, een soort waar je toch wel gericht naar moet zoeken op het eiland. 

Corsicaanse boomklever

Een berghelling verderop, een hele open helling met veel kale begroeiing en lage struwelen, leverde zoals gehoopt Corsicaanse citroensijzen op. In kleine groepjes lieten ze zich leuk bekijken. Uiteindelijk kwam ik in de tweede week, tijdens een vergeefse zoektocht naar rotsmus, in het zuidelijke deel van het eiland ook nog meerdere Corsicaanse citroensijzen tegen die zich nog veel beter lieten bekijken. Schitterende beestjes!

Corsicaanse citroensijs

In de bergen zag ik verder nog een keer een blauwe rotslijster, rotszwaluwen, twee keer een passerende steenarend, met regelmaat raven en op zeer grote hoogte ook alpenkauwen. Zelf ben ik niet zo hoog in de bergen geweest, want op de toppen zitten hier ook soorten als waterpieper en alpenheggenmus. Dat maakt het eiland wat mij betreft ook leuk, dat je op korte afstand zee en bergen hebt, en alles wat daartussenin zit. 

Blauwe rotslijster

Steenarend

Verder zag ik de eerste week nog duinpiepers, grauwe klauwier en bezocht ik nog een bekende plek van Balearische roodkopklauwier. Een ondersoort die in de Middellandse Zee broedt, maar op het eiland niet algemeen is (ben hem nergens per toeval tegengekomen). Wanneer het licht 's avonds uitging hoorde we rond het huisje nog een nachtzwaluw en riepen vanaf de berghelling zeker vijf verschillende dwergooruilen. Schitterend! 

Balearische roodkopklauwier

In de tweede week zaten we een stuk zuidelijker op het eiland, vrij dicht langs de kust en dus uit de bergen. Het landschap was daar behoorlijk anders, en dus ook de vogels. Leuk voor de soortenlijst natuurlijk en ook voor de afwisseling sowieso, ondanks dat ik het niet laten kon om toch ook nog terug de bergen in te gaan... Eén van de dingen die het meeste opviel was voor mij de trek, die hier behoorlijk gestuwd was en ook zaten er mooie dagen tussen. Vooral de bijeneters trokken met honderden exemplaren door, zeker op het zuidelijke puntje bij het stadje Bonifacio. Op een mooie middag zag ik daar in een half uurtje zeker 400 exemplaren langstrekken, in groepen van tientallen exemplaren. Gezien de groepen moeten het totaal zeker om duizenden vogels zijn gegaan, fascinerend! Verder was er wat trek van boerenzwaluwen, Italiaanse kwikstaarten, bruine kiekendieven, wespendieven en zag ik nog vier reuzensterns, duinpieper, alpengierzwaluwen en een hop.

Alpengierzwaluwen

Vlakbij het huisje waar we zaten was een klein moerasgebiedje langs de kust, met wat zoutpannetjes en kreken. Leuk voor de soortenlijst, want dit was één van de weinige plekken met wat watervogels. Standaard stonden daar tientallen flamingo's, maar ook steltkluten, kluten, bergeenden, kleine zilverreigers, visarend, groenpootruiters en krombekstrandlopers. Op de schorren zaten bovendien nog graszangers.

Flamingo's

Steltkluut

In het zuiden van Corsica had ik nog een aantal doelsoorten. Audouins meeuw zou hier makkelijker moeten zijn, en ook voor eleonora's valk en yelkouan pijlstormvogel had ik goede hoop. Het viel echter behoorlijk tegen, soorten bleken aanzienlijk lastiger, wellicht door de  verkeerde tijd van het jaar. Yelkouan pijlstormvogel zag ik ondanks herhaald over zee kijken niet, uitsluitend scopoli's pijlstormvogels vlogen rond. Ook eleonora's valk kwam ik niet tegen, terwijl toch wel regelmatig waarnemingen zijn gedaan bij Bonifacio. Nabij de kliffen daar zag ik echter uitsluitend slechtvalken. Achteraf bleek dat er in het noorden wel een redelijk plek was voor eleonora's valken in de avondschemering, maar gezien de afstand zat die er niet meer in. De soort broedt overigens niet op Corscia.

Audouins meeuw lukte gelukkig uiteindelijk wel. Vlakbij een groep van vele honderden geelpootmeeuwen stond doodeenvoudig een schitterende adult los op een steen. Erg gaaf om te zien! Uiteindelijk zag ik tijdens de terugreis op de laatste dag nog op twee plekken langs de kust, maar niet meer zo mooi als deze! Overigens was kort na de audouins meeuw een meerkoet ook nog een nieuwe op de vakantielijst, wat leuk laat zien hoe lastig de watervogels op Corsica zijn.

Audouins meeuw

Eenmaal ben ik nog weer terug gegaan de bergen in, in de hoop op rotsmus en om nog een goede plek van kruisbek te bezoeken (net een andere soort op Corscia). Dat leverde een schitterende ochtend op, met veel kruisbekken, Corsicaanse citroensijzen en nog wat nieuwe algemene soorten, maar rotsmus liet het afweten. Uiteindelijk eindigde ik qua vogels op 114 soorten, een heel respectabel lijstje en een mooi resultaat! 

Kruisbekken

Corsicaanse citroensijs (man)

Corsciaanse citroensijs (vrouw)

Naast vogels heb ik niet veel naar andere soortgroepen gekeken overigens, alleen libellen, vlinders en sprinkhanen heb ik nog wat aandacht gegeven, zonder gericht te zoeken. Qua libellen kwam ik zo nog leuke soorten tegen als koperen beekjuffer, schemerlibel en purperlibel. Vlinders die niet in Nederland voorkomen waren ook marginaal, maar pasja's waren erg gaaf om te zien. Ook Corsciaanse heivlinder, zuidelijke heivlinder, vale argusvlinder en kardinaalsmantel waren nog noemenswaardig.

Zuidelijke heivlinder

Kardinaalsmantel

Vale argusvlinder

Pasja

Koperen beekjuffer

Purperlibel

Wat dat betreft was er op het gebied van sprinkhanen veel meer te zien, maar die determinatie viel niet altijd mee en bovendien ook vaak gebaseerd op geluid. Enkele mooie soorten die ik tegenkwam waren onder meer gewone neussprinkhaan en Barbarijse rozevleugel. Al met al hadden we twee heerlijke weken! 

Barbarijse rozevleugel

Augustus 2025

Augustus was dit jaar een voortzetting op de maand juli. Op IJsselmonde lukte het weer om veel kieviten af te lezen, zowel in de Portlandpolder als in de Crezéepolder. Uiteindelijk zag ik tientallen individuen die we afgelopen jaren hebben geringd, erg nuttig! Ook belandde er nog enkele matkoppen in de netten die weer keurig van kleurringetjes konden worden voorzien. 

Geringde kievit

Tijdens het vleermuisonderzoek was het weer leuk om op sprinkhanen te letten. De laatste jaren zijn er weer de nodige nieuwkomers en in Zwijndrecht en Ambacht kwam ik op enkele plaatsen groot spitkopjes tegen, veel spoorkrekels, een zuidelijke sikkelsprinkhaan en een duinsabelsprinkhaan. Vooral die laatste is heel opmerkelijk natuurlijk en één van de weinige waarnemingen van deze soort buiten de bekende populaties in de duinen en in het binnenland. 

Grote spitskop

Duinsabelsprinkhaan

Op 5 augustus was de wind enigszins geschikt voor zeetrek, met noordwestenwind (5bft). Ik besloot een paar uurtjes op de Maasvlakte te gaan zitten, want augustus kan weleens goed zijn voor vale pijlstormvogels. Het leverde die ochtend wel een fraaie noordse pijlstormvogel op, maar verder was het rustig boven zee. Twee weken later was ik nog een ochtendje met Albert en Matthijs Molenaar voor de eerste najaarszeldzaamheden. Het was niet heel spannend, maar onder andere een bosrietzanger en sprinkhaanzanger waren toch leuk om tegen te komen. Het hoogtepunt van de ochtend was een fraaie kleinste jager die over de vlakte in zuidwestelijke richting vloog! 

Kleinste jager

Sprinkhaanzanger

Tijdens monitoring in Zeeuws-Vlaanderen kwam ik nog weer enkele graszangers tegen, en onderweg bij Bergen op Zoom ook een fraai porseleinhoen. Ook een grijze wouw lag nog aardig op de route en het was leuk nog weer eens kaasjeskruiddikkopjes te zien. In De Brand zag ik nog twee keer erg mooi zwarte ooievaars, waaronder één exemplaar die echt recht over kwam. Schitterende vogels waar ik vroeger nog weleens veel moeite voor heb gedaan... 

Zwarte ooievaar

Verder liet in Rhoon een roodpootvalk zich nog leuk bekijken en bleken er weer vele visdieven op de Sophiapolder te slapen. Voor mijn gevoel toch wel spannend, zou toch wel een keer een lachstern tussen moeten kunnen staan.... Een nachtje in Limburg voor wat zeldzame zoogdieren was vooral gezellig en leverde mooie waarnemingen op van onder meer dassen, grote bosmuis en steenmarter, maar de echte goede soorten lieten het helaas afweten. Al met al een maand met van alles wat, waarvan we de laatste week in Corsica verbleven. Maar zie daarvoor een apart bericht.